15:03 10/11/2016: Đằng sau những thiết bị bức xạ được sử dụng để chống lại căn bệnh ung thư là các nhà khoa học chuyên ngành, những người mang y học và vật lý lại cùng nhau để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Các cán bộ y tế được đào tạo lành nghề này đóng một vai trò quan trọng trong việc tối đa hóa lợi ích của y học phóng xạ đồng thời giảm khả năng gây hại.
Chào mừng Ngày Quốc tế y vật lý 7/11, ngày nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về y vật lý, ông Ahmed Meghzifene, Trưởng phòng đo liều và y vật lý phóng xạ của IAEA đã trả lời một số câu hỏi về kỹ sư y vật lý và những việc họ làm, và IAEA góp phần vào công việc của họ như thế nào. Định nghĩa thế nào là một kỹ sư y vật lý?
Kỹ sư y vật lý (Medical physicists - MP) là những chuyên gia được đào tạo lành nghề, làm việc với công nghệ rất tinh vi được sử dụng trong y học phóng xạ để chẩn đoán và điều trị bệnh nhân mắc các bệnh như ung thư và các bệnh tim mạch. Kỹ sư y vật lý cần có kiến thức về cả về cơ thể con người và các nguyên tắc vật lý, và làm thế nào áp dụng những nguyên tắc này để chẩn đoán hoặc điều trị bệnh nhân. Vì vậy, trong một nghĩa nào đó, một kỹ sư y vật lý như một chiếc cầu nối y học và vật lý.
Một bác sĩ làm việc trong y học phóng xạ tập trung chủ yếu vào chẩn đoán và điều trị bệnh. Một kỹ sư y vật lý tập trung vào việc cung cấp điều trị, đảm bảo hiệu quả và bảo vệ bệnh nhân. Một kỹ sư y vật lý làm gì?
Trong y học hạt nhân và phóng xạ, bác sĩ dựa vào các máy móc tinh vi với các yêu cầu rất cụ thể cần được kiểm tra, lắp đặt và hiệu chỉnh đúng cách để đem lại lợi ích cho bệnh nhân và đảm bảo an toàn cho họ.
Ví dụ, để hiệu chỉnh máy, các kỹ sư y vật lý thực hiện các phép tính và các phép đo để xác định liều chính xác của một chùm tia bức xạ của một máy và sử dụng nó để điều trị một bệnh nhân một cách an toàn. Nếu cung cấp quá nhiều bức xạ thì có thể gây hại nhiều hơn là có lợi cho bệnh nhân. Nếu cung cấp quá ít, dẫn đến sẽ không đủ để tiêu diệt tất cả các tế bào ung thư, và việc điều trị sẽ không hiệu quả, việc đó có thể gây ra sự tái phát ung thư. Vì vậy, hiệu chỉnh máy là rất quan trọng. Vậy công việc của một kỹ sư y vật lý là biết làm thế nào để thiết lập và sử dụng an toàn một máy xạ trị, từ làm các phép tính toán học và các phép đo để xác định chính xác nơi nhắm mục tiêu bức xạ tại một khối u tới đánh giá máy đang hoạt động tốt như thế nào. Một kỹ sư y vật lý được chứng nhận phải được đào tạo như thế nào?
Theo yêu cầu quốc tế, kỹ sư y vật lý cần phải có trình độ sau đại học, trình độ thạc sĩ. Họ cũng cần phải hoàn thành chương trình đào tạo nội trú giám sát 2 năm tại một bệnh viện nơi họ làm việc trực tiếp với bệnh nhân và máy móc, dưới sự giám sát của một kỹ sư y vật lý có trình độ. Rất giống với các yêu cầu đối với một bác sĩ y khoa.
Sau đó, họ được chứng nhận thông qua một kỳ thi cấp chứng chỉ y vật lý. Nhưng để duy trì chứng chỉ của mình, họ phải thực hiện các bước để liên tục phát triển một cách chuyên nghiệp và cho thấy rằng họ đang duy trì kiến thức và kỹ năng của mình và luôn cập nhật những công nghệ mới nhất. Các kỹ sư y vật lý liên quan thế nào với IAEA?
Y học phóng xạ là một lĩnh vực quan trọng trong công việc của IAEA. Và một phần của công việc đó là giúp đỡ các nước đảm bảo họ có các kỹ sư y vật lý được đào tạo tốt.
Phối hợp với các hội chuyên ngành quốc tế, IAEA đã xuất bản một tài liệu với các định nghĩa rõ ràng và thiết lập một tiêu chí quốc tế hài hòa về một kỹ sư y vật lý. Đây là lần đầu tiên loại này tiêu chí được đặt ra.
Chúng tôi cũng đã được xuất bản gần như tất cả các sách, các sách này hiện nay tạo cơ sở cho các chương trình đào tạo kỹ sư y vật lý ở cấp sau đại học. Chúng tôi có 3 cuốn sách được sử dụng bởi nhiều trường đại học để dạy y vật lý cơ bản, và cho đến một vài năm trước đây, một trong những cuốn sách này là sách bán chạy nhất của IAEA. Chúng tôi thấy những cuốn này đang được sử dụng bởi ngày càng nhiều trường đại học.
Chúng tôi cũng có những hướng dẫn đào tạo cho bệnh viện với các chương trình đào tạo nội trú. Nếu bạn vào trang web của chúng tôi, chẳng hạn như Human Health Campus bạn sẽ thấy rằng chúng tôi có rất nhiều tài liệu tập trung vào các lĩnh vực chuyên môn cao trong y vật lý mà các nhà y vật lý có thể sử dụng để đào tạo thêm. IAEA kỷ niệm Ngày quốc tế y vật lý năm nay như thế nào?
Năm nay, chúng tôi đã chuẩn bị một lễ kỷ niệm mời các hội nghề nghiệp quốc tế và khu vực để đưa ra các thông điệp chính về chủ đề của năm nay là "Đào tạo trong y vật lý - chìa khóa để thành công”. Năm nay, chúng tôi có sự tham gia cuat Julio Piñuela, nhà y vật lý trẻ đến từ Venezuela, người đã đưa ra ý tưởng thành lập Ngày Quốc tế y vật lý.