Xói mòn đất là gì? Kỹ thuật hạt nhân có thể giúp xác định và giảm thiểu như thế nào? | Tin tức

Xói mòn đất là gì? Kỹ thuật hạt nhân có thể giúp xác định và giảm thiểu như thế nào?

10:10 21/10/2022: Xói mòn đất, loại thoái hóa đất phổ biến nhất, là một quá trình loại bỏ lớp trên của đất, lớp đất mà ở đó thực vật lấy được hầu hết các chất dinh dưỡng và nước. Khi lớp đất màu mỡ này, được gọi là lớp đất mặt, trượt đi mất, năng suất của đất giảm và nông dân mất đi một nguồn quan trọng để trồng lương thực.

Không giống như gió hay mặt trời, đất là nguồn tài nguyên hữu hạn, không thể tái tạo và hiện đang bị suy thoái ở mức báo động. Các dạng suy thoái đất khác nhau đang ảnh hưởng đến khoảng 1,5 tỷ người, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Nhưng đất có một đồng minh bất ngờ - khoa học hạt nhân. Các kỹ thuật hạt nhân có thể giúp các chuyên gia hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cơ chế của xói mòn đất, xác định các điểm nóng xói mòn và đánh giá tác động của các phương pháp quản lý đất đai khác nhau đối với tỷ lệ xói mòn, nhằm làm cho đất có khả năng chống chịu tốt hơn với tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ đất cho tương lai.
Sử dụng công nghệ hạt nhân, chẳng hạn như kỹ thuật hạt nhân phóng xạ rơi xuống (fallout radionuclide - FRN) và kỹ thuật đồng vị ổn định hợp chất (compound specific stable isotope - CSSI), IAEA giúp đánh giá xói mòn đất, để có thể thực hiện các chiến lược phù hợp để bảo vệ đất. Cùng với Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), IAEA giúp các nước tăng cường năng lực sử dụng các kỹ thuật hạt nhân và đồng vị để chống xói mòn đất, bảo tồn tài nguyên đất và hỗ trợ sản xuất nông nghiệp bền vững.
Nguyên nhân là gì? Những ảnh hưởng?

Mặc dù xói mòn đất là một quá trình tự nhiên và xảy ra trên tất cả các châu lục, nhưng các hoạt động của con người đã thúc đẩy nó rất nhanh. Nhìn chung, xói mòn đất phổ biến hơn trên đất dốc hoặc nghiêng, thường được gây ra bởi các yếu tố tự nhiên, bao gồm gió mạnh hoặc mưa lớn; tuy nhiên, hoạt động không bền vững của con người, chẳng hạn như phá rừng hoặc quản lý đất đai không phù hợp, có thể đẩy nhanh quá trình này lên hai đến ba bậc.
Xói mòn đất làm cho đất dễ bị mất lớp đất màu mỡ và điều này cùng với việc mất các chất dinh dưỡng và hóa chất liên quan, là mối đe dọa đối với sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực và môi trường, chủ yếu là tài nguyên nước. Đất là nguồn cung cấp tới 95% lương thực của chúng ta, vì vậy đất tốt và sẵn có ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng của việc sản xuất lương thực. Khoảng một phần tư dân số thế giới phụ thuộc trực tiếp vào thực phẩm được sản xuất trên đất bạc màu, và hàng năm tốc độ suy thoái ngày càng tăng, dẫn đến việc hàng năm trên toàn thế giới mất đi hàng triệu ha đất.
Đất bị xói mòn cũng ảnh hưởng đến chất lượng nước và đời sống thủy sinh, vì đất có thể được vận chuyển theo dòng chảy đến các dòng nước, chẳng hạn như sông và hồ, làm tắc nghẽn các hồ chứa nước và làm cho các chất dinh dưỡng rửa trôi từ đồng ruộng tích tụ trong nước và dẫn đến bùng phát tảo. Điều này gây nguy hiểm cho chất lượng nước và gây hại cho môi trường sống của các loài thủy sinh. Ngoài ra, ngay cả trong đại dương và biển, trầm tích có thể tích tụ với số lượng đủ lớn để làm tăng độ đục và giảm độ trong ở các vùng nước lân cận, đe dọa hơn nữa đến tính bền vững của hệ sinh thái thủy sinh và thường dẫn đến sự chết dần của hệ thực vật.
Các hậu quả khác của xói mòn đất bao gồm suy thoái chức năng hệ sinh thái, tăng nguy cơ sạt lở đất và lũ lụt, mất đa dạng sinh học đáng kể, thiệt hại đối với cơ sở hạ tầng đô thị và trong trường hợp nghiêm trọng là di dời dân cư.
Kỹ thuật hạt nhân có thể giúp ích gì?
Đất bị xói mòn có thể không được cung cấp dưỡng chất trong nhiều thế hệ, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải đánh giá tỷ lệ xói mòn và bồi tụ của đất, cũng như cải thiện quản lý đất và thực hiện các biện pháp bảo tồn đất. Đây là nơi mà các kỹ thuật hạt nhân có thể giúp ích. Các kỹ thuật FRN và CSSI được sử dụng nhiều nhất để giải quyết xói mòn đất. Kỹ thuật FRN giúp đánh giá và định lượng tỷ lệ xói mòn đất, trong khi phương pháp CSSI xác định các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi xói mòn.
Dựa trên kết quả của những ứng dụng hạt nhân này, các biện pháp bảo tồn đất có thể được thực hiện, chẳng hạn như làm ruộng bậc thang, canh tác theo đường đồng mức, cắt xén theo dải, làm đất tối thiểu, không làm đất, phủ đất, che phủ cây trồng, rãnh xói mòn.

TTĐT, theo IAEA