Chuyến hàng trên được bảo vệ chặt chẽ và giữ bí mật, đã trải qua 3 tuần trên tàu trong hành trình xuyên Địa Trung Hải, biển Măngsơ và biển Bắc để tới Bắc Cực -  cảng Murmansk, Nga - nơi duy nhất có thể tiếp nhận vật liệu hạt nhân.

Mỗi thùng nặng hơn 7,7 tấn, với 13 lớp chống xạ, cất giữ tổng cộng gần 155kg urani có thể dùng làm vũ khí, tiếp đó được chuyển bằng đường sắt tại một cơ sở vật liệu hạt nhân an toàn ở Mayak, Siberia hôm 22/10, ông Kenneth Baker, một quan chức thuộc cục an ninh hạt nhân quốc gia Mỹ (NNSA) chịu trách nhiệm giám sát việc này cho biết.

Đây là lần thu hồi uranium được làm giàu cao, lớn nhất từ trước tới nay mà Liên bang Xô viết cũ hoặc Mỹ từng cung cấp theo một chương trình khởi động từ những năm 1950 nhằm phân bố năng lượng hạt nhân một cách hòa bình.

Hai quốc gia này đã nỗ lực thu hồi lại các thanh nhiên liệu đã sử dụng từ các lò phản ứng trên toàn thế giới vì hiện nay an ninh tại một số cơ sở, gồm cả một địa điểm ở Budapest, rất lỏng lẻo, làm dấy lên khả năng bọn khủng bố có thể đánh cấp vật liệu này.

"Đó là một chuyến hàng lớn, lớn nhất mà chúng tôi từng vận chuyển", Baker nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn của hãng AP vài giờ sau khi ông nhận được tin hàng hóa đã về tới đích cuối cùng ở Nga. "Số uranium đó đủ để làm ra 6 vũ khí hạt nhân".

Theo chương trình của Mỹ và Nga, NNSA - trực thuộc bộ năng lượng Mỹ, đã hoàn thành 15 lần thu hồi uranium được làm giàu cao có nguồn gốc ở Mỹ từ các lò phản ứng nghiên cứu tại hơn một chục quốc gia từ năm 2005. Cơ quan này cũng tham gia vận chuyển ba chuyến hàng trước đó, thu hồi số uranium mà Nga từng đưa sang Cộng hòa Czech, Latvia và Bulgaria.

Tuy nhiên, dự án đưa gần 155kg nhiên liệu đã sử dụng có độ phóng xạ cao từ lò phản ứng nghiên cứu ở Budapest về Nga là đặc biệt phức tạp và nhiều thách thức, ông Baker cho biết.

Chuyến hàng trên bắt đầu khởi hành lúc 3h sáng tại Budapest vào cuối tháng 9 và về tới đích - cơ sở hạt nhân Myak ở Siberia, Nga vào sáng sớm hôm 22/10. Theo ông Baker, chuyến hàng này phải đưa đi lòng vòng vì "không thể chuyển qua Ukraine" cho dù đó là con đường đưa tới Nga trực tiếp hơn.

Theo đó, vào sáng sớm một ngày cuối tháng 9, 13 thùng hàng được đưa lên xe tải từ cơ sở ở Budapest để đến nhà ga thành phố rồi được chất lên một đoàn tàu đặc biệt - mỗi thùng hàng một toa - thực hiện cuộc hành trình dài 8h để tới cảng Koper tại Slovenia ở biển Adriatic.

Tiếp đó, nó được chuyển qua Đại Tây Dương, xuyên Eo Gibraltar, tới Đại Tây Dương vào biển Măngsơ, biển Bắc, biển Na Uy và tới Murmansk vào thứ bảy (18/10). Từ điểm này, chuyến hàng lại được chất lên tàu hỏa và thực hiện cuộc hành trình dài tới Siberia.

"Cho tới giờ, đó là chuyến vận chuyển hàng phức tạp nhất với chúng tôi", ông Baker nói. Sáng sớm ngày 22/10, quan chức này nhận được tin hàng đã tới Mayak, nơi được bảo vệ an toàn hơn ở Budapest.

Tại Budapest, số vật liệu trên cũng được bảo vệ với một hàng rào và một người bảo vệ, dù an ninh tại lò phản ứng nghiên cứu này đã được cải thiện với sự trợ giúp của Mỹ trong những năm qua. Hiện giờ, lò phản ứng của Hungary đang được chuyển đổi để dùng urani được làm giàu thấp, loại không thể dùng để chế tạo vũ khí và không phải là mục tiêu của lực lượng khủng bố.

Theo Vietnamnet, 23/10/2008